ਭਾਈ ਤਾਰੂ ਪੋਪਟ ਜੀ
ਭਾਈ ਤਾਰੂ ਪੋਪਟ ਜੀ ਦੀ ਸ਼ਹੀਦੀ ‘ਗੁਰੂ ਪੰਥ ਖਾਲਸਾ’ ਦੇ ਸਿੱਖ ਸ਼ਹੀਦਾਂ ਦੀਆਂ ਮਹਾਨ ਗਾਥਾਵਾਂ ਵਿੱਚੋਂ ਇੱਕ ਹੈ। ਸ੍ਰੀ ਗੁਰੂ ਨਾਨਕ ਦੇਵ ਜੀ ਦੇ ਸਿੱਖ ਸਦਾ ਹੀ ਅਨਿਆਇ ਦੇ ਖਿਲਾਫ ਖੜ੍ਹਦੇ ਆਏ ਹਨ ਅਤੇ ਆਪਣੇ ਧਰਮ, ਸੇਵਾ ਅਤੇ ਮਾਨਵਤਾ ਲਈ ਆਪਣੀ ਜਾਨ ਨਿਓਛਾਵਰ ਕੀਤੀ ਹੈ। ਭਾਈ ਤਾਰੂ ਪੋਪਟ ਜੀ ਦੀ ਕਹਾਣੀ ਇਸ ਤਿਆਗ ਅਤੇ ਸੇਵਾ ਦਾ ਵਿਲੱਖਣ ਉਦਾਹਰਣ ਹੈ।
ਜਦੋਂ ਮੁਗਲ ਆਕਰਮਣਕਾਰ ਬਾਬਰ ਨੇ ਹਿੰਦੁਸਤਾਨ ‘ਤੇ ਅੱਤਿਆਚਾਰ ਕਰਦੇ ਹੋਏ ਲਾਹੌਰ ਸ਼ਹਿਰ ਨੂੰ ਅੱਗ ਲਗਾ ਦਿੱਤਾ, ਤਾਂ ਉਸ ਵਿਨਾਸ਼ਕਾਰੀ ਹਾਲਾਤ ਵਿੱਚ ਨੌਜਵਾਨ ਭਾਈ ਤਾਰੂ ਪੋਪਟ ਜੀ ਨੇ ਅੱਗ ਬੁਝਾਉਣ ਦਾ ਹੌਸਲਾ ਆਪਣੇ ਹੱਥਾਂ ਵਿੱਚ ਲਿਆ। ਉਸ ਨੇ ਪਾਣੀ ਦੀ ਬਾਲਟੀ ਭਰੀ ਅਤੇ ਸੜਦੇ ਹੋਏ ਘਰਾਂ ਨੂੰ ਬੁਝਾਉਣ ਦੀ ਕੋਸ਼ਿਸ਼ ਕੀਤੀ। ਇਹ ਨਿਸ਼ਕਾਮ ਸੇਵਾ ਅਤੇ ਨਿਡਰਤਾ ਦਾ ਪ੍ਰਤੀਕ ਸੀ, ਜੋ ਸਿੱਖ ਧਰਮ ਦੇ ਮੁੱਖ ਸਿਧਾਂਤਾਂ ਦਾ ਪਾਲਣ ਕਰਦਾ ਹੈ।
ਮੁਗਲ ਸੈਨਿਕਾਂ ਨੇ ਉਸ ਨੂੰ ਰੋਕਿਆ, ਉਸਦੀ ਬਾਲਟੀ ਛੀਨ ਲਈ ਅਤੇ ਉਸ ‘ਤੇ ਹਮਲਾ ਕਰਕੇ ਬੁਰੀ ਤਰ੍ਹਾਂ ਜ਼ਖਮੀ ਕਰ ਦਿੱਤਾ। ਜ਼ਖਮੀ ਹਾਲਤ ਵਿੱਚ ਵੀ, ਭਾਈ ਤਾਰੂ ਪੋਪਟ ਜੀ ਰੁਕੇ ਨਹੀਂ। ਜਦੋਂ ਉਹ ਮੁੜ ਅੱਗ ਬੁਝਾਉਣ ਜਾ ਰਿਹਾ ਸੀ, ਤਾਂ ਉਸ ਦੀ ਭੈਣ ਨੇ ਉਸ ਨੂੰ ਰੋਕਿਆ ਅਤੇ ਕਿਹਾ, “ਭਾਈ, ਤੁਸੀਂ ਬੁਰੀ ਤਰ੍ਹਾਂ ਜ਼ਖਮੀ ਹੋ। ਇਸ ਹਾਲਤ ਵਿੱਚ ਜਾਓਗੇ ਤਾਂ ਉਹ ਤੁਹਾਨੂੰ ਮਾਰ ਦਿਣਗੇ।”
ਇਸ ‘ਤੇ ਭਾਈ ਤਾਰੂ ਪੋਪਟ ਜੀ ਨੇ ਨਿਡਰਤਾ ਨਾਲ ਜਵਾਬ ਦਿੱਤਾ, “ਮੈਂ ਸ੍ਰੀ ਗੁਰੂ ਨਾਨਕ ਦੇਵ ਜੀ ਦਾ ਸਿੱਖ ਹਾਂ। ਸਿੱਖ ਕਦੇ ਵੀ ਅਨਿਆਇ ਦੇ ਸਾਹਮਣੇ ਚੁੱਪ ਨਹੀਂ ਬੈਠਦਾ। ਮੇਰੇ ਸਾਹਮਣੇ ਕਿਸੇ ਦਾ ਘਰ ਸੜ ਰਿਹਾ ਹੋਵੇ ਅਤੇ ਮੈਂ ਕੁਝ ਨਾ ਕਰਾਂ, ਇਹ ਸੰਭਵ ਨਹੀਂ। ਜੇ ਮੈਨੂੰ ਸ਼ਹੀਦ ਵੀ ਹੋਣਾ ਪੈ ਜਾਵੇ, ਤਾਂ ਇਹ ਮੇਰੀ ਸੇਵਾ ਦਾ ਹਿੱਸਾ ਹੋਵੇਗਾ।”
ਉਸ ਨੇ ਆਪਣੀ ਭੈਣ ਨੂੰ ਆਖਿਆ, “ਜਦ ਅਕਾਲ ਪੁਰਖ ਦੇ ਦਰਬਾਰ ਵਿੱਚ ਲੇਖਾ ਲਿਆ ਜਾਵੇਗਾ, ਤਾਂ ਦੋ ਸੂਚੀਆਂ ਬਣਨਗੀਆਂ—ਇੱਕ ਅੱਗ ਲਾਉਣ ਵਾਲਿਆਂ ਦੀ ਅਤੇ ਦੂਜੀ ਅੱਗ ਬੁਝਾਉਣ ਵਾਲਿਆਂ ਦੀ। ਗੁਰੂ ਨਾਨਕ ਦੇਵ ਜੀ ਦੇ ਸਿੱਖ ਦਾ ਨਾਮ ਹਮੇਸ਼ਾਂ ਅੱਗ ਬੁਝਾਉਣ ਵਾਲਿਆਂ ਵਿੱਚ ਲਿਖਿਆ ਜਾਵੇਗਾ।”
ਇਹ ਕਹਿ ਕੇ ਭਾਈ ਤਾਰੂ ਪੋਪਟ ਜੀ ਮੁੜ ਕੇ ਅੱਗ ਬੁਝਾਉਣ ਚਲ ਪਏ ਅਤੇ ਅੰਤ ਵਿੱਚ ਜ਼ਾਲਮ ਸਰਕਾਰ ਦੇ ਸੈਨਿਕਾਂ ਦੁਆਰਾ ਸ਼ਹੀਦ ਕਰ ਦਿੱਤੇ ਗਏ। ਉਸ ਦੀ ਸ਼ਹੀਦੀ ਨੂੰ ਭਾਈ ਗੁਰਦਾਸ ਜੀ ਨੇ ਆਪਣੀਆਂ ਵਾਰਾਂ ਵਿੱਚ ਦਰਜ ਕੀਤਾ ਹੈ—
“ਭਾਈ ਤਾਰੂ ਪੋਪਟ ਸਿਖ ਸਧਾਇਆ।”
(ਇਹ ਸਿੱਖ ਇਤਿਹਾਸ ਵਿੱਚ ਉਸਦੀ ਮਹਾਨ ਸੇਵਾ ਦਾ ਲਿਖਤ ਹੈ।)
ਭਾਈ ਤਾਰੂ ਪੋਪਟ ਜੀ ਦੀ ਇਹ ਸ਼ਹੀਦੀ ਸਾਨੂੰ ਯਾਦ ਦਿਲਾਉਂਦੀ ਹੈ ਕੀ ਸ੍ਰੀ ਗੁਰੂ ਨਾਨਕ ਦੇਵ ਜੀ ਦਾ ਹਰ ਸਿੱਖ ਅਨਿਆਇ ਦੇ ਖਿਲਾਫ ਖੜ੍ਹਦਾ ਹੈ ਅਤੇ ਸੇਵਾ ਦੇ ਪ੍ਰਤੀ ਸਪੁਰਦ ਰਹਿੰਦਾ ਹੈ। ਉਸਦੀ ਜ਼ਿੰਦਗੀ ਦਾ ਇਹ ਮਹਾਨ ਘਟਨਾ ਭਵਿਖ ਦੇ ਪੀੜ੍ਹੀਆਂ ਲਈ ਪ੍ਰੇਰਣਾਦਾਇਕ ਹੈ। ਸਾਨੂੰ ਇਹ ਯਕੀਨੀ ਬਣਾਉਣਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ ਕਿ ਅਜਿਹੀਆਂ ਵੀਰ ਕਹਾਣੀਆਂ ਹਮੇਸ਼ਾਂ ਜ਼ਿੰਦਾ ਰਹਿਣ, ਤਾਂ ਜੋ ਸਾਡਾ ਯੁਵਕ ਆਪਣੀ ਮਹਾਨ ਵਿਰਾਸਤ ਨਾਲ ਜੁੜਿਆ ਰਹੇ ਅਤੇ ਇਸ ਤੋਂ ਪ੍ਰੇਰਣਾ ਲਏ।
